Różyczka

Różyczka jest wirusową chorobą zakaźną, która występuje głównie w wieku dziecięcym i na ogół u dzieci ma łagodny przebieg. Rzadziej zachorowania zdarzają się u dorosłych, zazwyczaj jeśli nie chorowali oni w dzieciństwie i mają one wtedy nieco cięższy przebieg. Niebezpieczna jest sytuacja, kiedy dojdzie do zachorowania na różyczkę u kobiety ciężarnej. Zwykle są to zachorowania pierwotne u kobiet, które w dzieciństwie nie chorowały, ale zdarzają się także wtórne zachorowania u kobiet, które już chorowały czy były szczepione przeciwko różyczce. Konsekwencje różyczki u kobiety ciężarnej są dla płodu bardzo poważne, od poronień aż do poważnych wad wrodzonych. W diagnostyce różyczki zastosowanie ma badanie poziomu swoistych przeciwciał. Oznacza się je u kobiet przed ciążą, aby sprawdzić ich odporność na wirusa różyczki oraz w czasie ciąży, jeśli podejrzewa się u ciężarnej zachorowanie na różyczkę. Wyniki oznaczania poziomu przeciwciał pozwolą potwierdzić lub wykluczyć możliwość zachorowania.

Przebieg różyczki

Różyczka jest chorobą wirusową. Przenosi się ona z człowieka na człowieka drogą kropelkową. U dzieci ma ona łagodny przebieg, u dorosłych nieco cięższy. Objawia się występowaniem plamisto-grudkowej wysypki początkowo na twarzy, a później na całym ciele. Towarzyszy temu powiększenie węzłów chłonnych. Po kilku dniach różyczka ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalnego leczenia. Rzadko dochodzi do powikłań w postaci zapalenia stawów, małopłytkowości czy zapalenia mózgu. Zwykle pozostawia trwałą odporność, jednak zdarzają się przypadki powtórnych zachorowań.

Poważne są natomiast konsekwencje zachorowania na różyczkę w ciąży. Dochodzi do tego najczęściej u kobiety, która nigdy nie chorowała i nie była szczepiona, a która będąc w ciąży miała kontakt z chorym dzieckiem. Wirus przechodzi przez łożysko i wywołuje zakażenie płodu, a ryzyko tego wzrasta wraz z wiekiem ciążowym od 57% w I trymestrze do 100% w III trymestrze. Natomiast skutki zakażenia płodu są poważniejsze w I trymestrze niż w III trymestrze. W wyniku infekcji wewnątrzmacicznej może dochodzić do poronienia, obumarcia wewnątrzmacicznego oraz występowania licznych wad wrodzonych.

Typowy zespół wad wrodzonych stanowi tak zwana triada Gregga, czyli nieprawidłowości ze strony narządu wzroku (zaćma, małoocze, jaskra, retinopatia), narządu słuchu (głuchota) oraz wady serca (ubytki w przegrodzie międzykomorowej, przetrwały przewód tętniczy, zwężenie tętnicy płucnej). Z innych nieprawidłowości można wymienić małogłowie, opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, niedorozwój szczęki i zębów.

Diagnostyka i zapobieganie różyczce

Diagnostyka w różyczce opiera się na badaniach serologicznych i polega na oznaczaniu w surowicy krwi poziomu przeciwciał przeciwko różyczce w klasie IgM i IgG. Przeciwciała w klasie IgM powstają w przebiegu pierwotnego zakażenia jako pierwsze i po kilku tygodniach zanikają. Natomiast przeciwciała IgG pojawiają się w pierwotnej infekcji dopiero po pewnym czasie, ale pozostają one do końca życia, świadcząc o przebytym zakażeniu lub szczepieniu przeciwko różyczce. Jeśli dojdzie do powtórnej infekcji przeciwciała, IgM już się nie pojawiają natomiast znacznie wzrasta poziom przeciwciał IgG.

Na tych właśnie zasadach opiera się diagnostyka serologiczna różyczki. Wykrycie przeciwciał IgG świadczy, że osoba miała już kontakt z wirusem, to znaczy, że w przeszłości przebyła różyczkę albo była na nią szczepiona. Jeśli poziom tych przeciwciał jest odpowiednio wysoki to znaczy, że osoba ta jest odporna na powtórne zakażenie. Natomiast wykrycie przeciwciał w klasie IgM lub wzrastającego w kolejnych badaniach poziomu przeciwciał w klasie IgG oznacza świeże zakażenie wirusem różyczki.

U dzieci diagnostyka różyczki w zasadzie nie jest konieczna, a rozpoznanie opiera się na objawach klinicznych. Natomiast badania serologiczne w kierunku różyczki są szeroko wykorzystywane u kobiet zarówno przed ciążą, jak i w czasie ciąży. Badanie przed ciążą służy sprawdzeniu stanu odporności organizmu kobiety na zakażenie wirusem różyczki. Jeśli poziom przeciwciał IgG jest niski, to znaczy, że odporność jest niska i planując ciążę należy najpierw zaszczepić się przeciwko różyczce, nawet jeśli kobieta była już w przeszłości szczepiona. Natomiast w czasie ciąży badania te służą potwierdzeniu lub wykluczeniu zakażenia wirusem różyczki. Stwierdzenie przeciwciał w klasie IgM lub wzrastających mian przeciwciał IgG potwierdza rozpoznanie.